પ્રકરણ: 3

કચ્છ

ખાસ સૂચના...

મહાત્મા ફૂલે નો સંઘર્ષ કોઈ ખાસ વર્ગ કે જાતિ વિરુદ્ધ નહોતો પરંતુ સામાજિક શોષણ વિરુદ્ધ હતો. એમના પુસ્તકનો હેતુ પણ કોઈ સમાજ કે જાતિ વિરુદ્ધ  દ્વેષ ફેલાવવાનો નહોતો પરંતુ જાતિવિહીન સમાજરચનાનો હતો, જાતિવાદ વિરુદ્ધ  પ્રબોધનનો હતો.  એમના સાહિત્યમાં આવતો 'બ્રાહ્મણ' શબ્દ બ્રાહ્મણ જાતિ માટે નહીં પરંતુ તત્કાલીન શોષક વર્ગ માટે છે

વાચકોને એ યાદ રહે કે જોતીબાના અનેક બ્રાહ્મણ મિત્રો હતા જેમણે તેમના મિશનમાં સહાય કરી હતી, તેઓ ખાલી પ્રસંશકો જ નહોતા હતા પણ તનમનધનથી જોતીબાની  સમાજસુધારા ચળવળમાં જોડાયા હતા.

ધોં = ધોન્ડીબા 

જો= જોતીબા

3R

કચ્છ, ભૂદેવ, ભૂપતિ,ક્ષત્રિય,દ્વિજ ને કશ્યપ રાજા વિશે.

ધો. માછલી અને કાચબાની બધી વાતે સરખામણી કરીએ તો કેટલીક વાતોમાં ચોક્કસ ફરક જોવા મળે છે. પરંતુ કેટલીક વાતોમાં જેમકે પાણીમાં રહેવું,ઈંડાં આપવાં, ઈંડાં ફોડવાં વગેરેમાં સમાનતા જોવા મળે છે. એટલે ભાગવત વગેરે પુરાણો લખનારાઓએ લખી નાખ્યું છે કે કચ્છ કાચબામાંથી પેદા થયો.એ વિશે વિચારીએ તો પરિણામ  મત્સ્ય જેવું જ થશે.એટલે એમાં આપણો સમય જ બગડશે એમ મને લાગે છે. એટલે હું આપને આગળની વાત પૂછવા માગું છું કે કચ્છ બંદર પર ઉતર્યો એ પછી એણે શું કર્યું?

જો.સૌથી પહેલાં તો એણે બંદરની  પહાડી પર મત્સ્યોનો કબીલો મુશ્કેલીમાં ફસાઈ ગયો હતો ત્યાંના મૂળનિવાસી લોકોને ભગાડી પોતાના લોકોને છોડાવ્યા. એ પોતે તે વિસ્તારનો ભૂદેવ, ભૂપતિ, જમીનનો રાજા બની ગયો.

ધો.પછી જે ક્ષત્રિયોને કચ્છે ભગાડી મૂક્યા હતા એ  ક્યાં ગયા?

જો. વિદેશી ઈરાની કે આર્ય લોકોનો કબીલો સમુદ્ર રસ્તે આવેલો જોઈ ગભરાઈ જઈને, 'દ્વિજ આવ્યા, દ્વિજ આવ્યા' એમ બૂમો પાડતા એ લોકો પહાડીની બીજી બાજુએ કશ્યપ નામના રાજાની પાછળ પાછળ નીકળી પડ્યા. એમને એ રીતે પાછળ પાછળ જતા જોઈ કચ્છ  લશ્કર લઈ પહાડીના બીજા છેડેથી નીચે ઉતર્યો.  એ પહાડીથી આગળ વધી ઇરાણીઓની મદદથી  કશ્યપના રાજ્યના ક્ષત્રિયોને હેરાન કરવા લાગ્યો.પછી કશ્યપે કચ્છ પાસેથી એ પહાડી  આંચકી લેવા યુદ્ધની તૈયારી કરી.  પરંતુ કચ્છે પોતે મર્યો નહીં ત્યાં સુધી એ પહાડીને કશ્યપના હાથમાં જવા ન દીધી. કચ્છે પોતાની રણભૂમિ છોડી નહીં, એણે એક ડગલું પણ પીછેહઠ  કરી નહીં.